QUÉBEC, Québec mùa thu
*Huyền Anh
Nước Canada với
diện tích 9.984.670 km2, lớn hàng 2 thế giới sau xứ Nga. Do nằm trên miền
bắc với mênh mông nhiều vùng băng giá và trùng điệp rừng xanh
bạt ngàn, nên tuy đất rộng nhưng dân số chỉ được 35.5 triệu. Canada
có khẩu hiệu A mari usque ad mare / From Sea to
Sea, vì
như nước Mỹ cận kề, Canada trải dài từ miền đông sang tây, từ Atlantic
sang tận Pacific qua 7700 km. Từ nhiều thiên niên kỷ trên phần đất lạnh
này đã có dòng giống dân các sắc tộc được gọi chung là Amerindian sinh sống,
trước khi người Âu châu năm 1492 bắt đầu với các cuộc khám phá, rồi viễn chinh sang
chiếm hữu lãnh thổ thênh thang được đặt tên Tân Thế Giới.. Cùng gây nên
biết bao biến đổi trầm luân cho dân bản tộc, cũng như lắm tranh
dành giữa các vương quốc trời Âu để chiếm chủ quyền trong
nhiều trăm năm kế tiếp.
.. Dành
độc từ Anh quốc năm 1867, qua một thời là thuộc địa to rộng và quan trọng
nhất của hoàng gia Pháp, ngày nay đất nước Canada /kanata,
làng, nhà, từ thổ ngữ dân bộ lạc Iroquois, theo thể chế Dân chủ Nghị
viện, Quân chủ Lập hiến, đứng đầu là nữ hoàng Elizabeth II, gồm 10 tỉnh bang
/provinces và 3 vùng địa hạt /territoires.

* Tòa Quốc Hội Québec và hình tượng những danh nhân đã ghi dấu ấn
sâu đậm trong lịch sử nước nhà
Tại tỉnh bang Québec /Kebec, Nơi dòng sông thu hẹp lại, theo tiếng bộ tộc Algonquin, năm 2008 thành phố thủ đô Québec The Old Capital đã tưng bừng tổ chức lễ hội kỷ niệm 400 năm, từ ngày 3-7-1608 khi thống đốc Samuel de Champlain "Le Père de la Nouvelle-France" theo lệnh Henri IV, Roi de France, xuyên Đại Tây dương đến đặt nền tảng lập thành trì Québec, cái nôi của nền văn
hóa Pháp trên phần lục địa mới Le Nouveau Monde. Sau khi nhà hàng hải Jacques Cartier của triều vua Francois I, năm 1534, như nhiều quân đội viễn chinh của các hoàng gia Âu châu khác, theo gương Christophe Colomb, đã căng buồm tiến về miền Tân Thế Giới nhằm mở mang bờ cõi cho nước nhà, chiếm đọat nhiều phần đất tiên tổ mà bao bộ lạc người dân bản địa đang sinh sống.
Cuộc "gặp gỡ" với những người dân da trắng đến từ trời Âu này đã làm đảo lộn cuộc sống
cũng như mọi tập tục, cả sự sống còn của các sắc dân The First Nations /Les Premières Nations người Amerindiens ngày nay. Canada của Nouvelle-France dạo
cũ, theo
thắng lợi của đoàn quân viễn chinh là miền đất thênh thang rộng, chiếm hữu đến gần 1/2 giang sơn gấm vóc của xứ Hoa kỳ ngày nay từ phía đông ven bờ Atlantic qua vùng
Ngũ Hồ đến Louisiana, Florida.. Thế nhưng qua bao chinh chiến của các thời suy thịnh, của lắm đổi chác sang nhượng giữa 2 hoàng gia Anh và Pháp.. Thời cuộc đã thu hẹp lại miền đất Tân Thế giới. Sau cuộc bại chiến trên cánh đồng Abraham năm 1759, giang sơn bát ngát của Nouvelle-France đã
bị thất thoát rất nhiều, lọt vào tay Anh Quốc.. Sau lại mất chủ quyền để trở thành thuộc địa của hoàng gia Anh.. Khiến Québec chỉ còn là thủ đô của vùng Lower-Canada.
Năm 1867 khế ước "Acte de l'Amerique du North Britanique" thành lập nước Canada dưới quyền bảo hộ của vương quyền Anh.
...Rồi theo thời gian Canada đã vững mạnh để dành độc lập, trở thành một trong những
cường quốc hàng đầu thế giới. Và Québec, trong một Canada trù phú với 10 tỉnh bang và 3 vùng đất rộng, đã cho dân nhập cư đến từ nhiều quốc gia trên thế giới một cuộc sống với các điều kiện khả quan và thuận lợi.

Nếu
như 100 năm trước, Québec tổ chức 300 năm ngày lập thành lũy có sự tham
gia của 18.000 quân lính hoàng gia Anh, của nước Pháp, Mỹ và binh đội Canada, với cảnh dàn dựng lại thành trì lịch sử ở ngay trên vùng đồng bằng mà ngày xưa tiền nhân họ đã từng máu lửa thảm chiến chống đối nhau.. Thì vào thế kỷ sau mọi người đã cùng xóa bỏ những vết đen lịch sử, để hòa đồng thông cảm, chung sức liên kết trong nhiều lãnh vực.. Như
đã họp lực với quân đội Đồng Minh sát cánh cho hòa bình thế giới trong trận Thế Chiến II, mà Canada
là nước rộng dân thưa, nhưng cũng gởi đến 70.000 quân sang tham chiến bên trời Âu.. Và gần 45.000 người con yêu của xứ lạnh này không bao giờ còn được nhìn thấy tuyết rơi trên quê hương mình nữa.
..
Đến năm 2008, Québec với niềm hãnh diện của người dân xứ tuyết lạnh tình nồng, đã tưng bừng quảng cáo mời gọi toàn dân Canada và du khách khắp thế giới về chốn cổ thành để cùng Québec hồi cố 400 năm cũ, tri tân và hướng về tương lai với các quyền lợi tốt đẹp chung.
* Château
de Frontenac là một hotel rất bề thế và thanh lịch với 618 phòng, tọa lạc trên sân rộng của ngọn đồi cao Thượng thành, cho tầm nhìn bát ngát xuống sông Saint-Laurent, Hạ thành và hòn đảo xanh tươi Orléans. Tên đặt
nhằm vinh danh thống đốc Louis de Bouade của Nouvelle-France, là công tước De Frontenac nước Pháp, đã có nhiều công sức bảo vệ tiền đồn trước các tấn công của quân đội Anh quốc lẫn của dân bản tộc Iroquois.
Ảnh hưởng Pháp đã từng ghi dấu rất sâu đậm trên nhiều lãnh vực của Québec. Do nước Pháp là "Trưởng nữ của giáo hội" nên đến đầu những năm 1960 Giáo quyền trên Québec luôn hiện diện mạnh mẽ trong xã hội và văn hóa tỉnh bang. Buổi tối các gia đình
còn tụ họp để đọc kinh lần tràng theo chương trình phát thanh. Thánh điều luôn được nhắc nhớ hàng ngày nơi học đường, tượng Chúa được treo chốn công quyền và các linh mục luôn là người thầy hướng dẫn tinh thần, chỉ lối dẫn đường cho cuộc sống mực thước, đạo đức của người dân..
Sau, qua cuộc Révolution Tranquille, nhiều cải tổ và cải tiến đã dần làm thay đổi bao điều lệ trên một xã hội phóng khoáng hơn để chấp nhận và dung hòa những khác biệt, và một làn sóng tự do trong đời sống cũng như nơi niềm tin đã tạo thành một Québec của ngày nay.
* Basilique Notre-Dame de Québec và đài thánh lộng lẫy
Nằm
trên miền đông-bắc lục địa, tỉnh bang Québec to rộng nhất xứ với 1.667.441 km2 và 8.2 triệu dân, hạng nhì trên tòan quốc, sau Ontario với
thủ đô Toronto trù phú. Thủ đô Québec ven sông Saint-Laurent thơ mộng mang nhiều nét dáng trời Âu có tổng số dân quanh vùng gần 1 triệu. Phố cổ Québec thường được ví như một Paris thu nhỏ qua nhiều quartiers gợi nhớ nào những Xóm Học, Xóm Latin, Quận 13.. ở phía bên kia bờ
Đại Tây dương. Do
Québec là miền đất dùng tiếng Pháp duy nhất trên Bắc Mỹ nên người dân có khả năng xử dụng ít nhiều 2 ngoại ngữ, hay hơn nữa do có đến 53 tiếng
nói của các dân nhập cư được dùng với tính cách riêng.
Người Québecoise được biết tiếng nhất thế giới ngày nay chắc phải là ca sĩ Céline Dion, cô mang giọng oanh vàng "Good God's Voice"
đi khắp các phương trời và sự thành công của Céline Dion thật hiếm quý.
Không quên nhắc đến thành quả vượt bực của các nghệ sĩ đoàn Cirque du Soleil với nhiều shows tuyệt vời trụ trì trên những sân khấu vĩ đại rất "Star Wars" ở Las Vegas và hàng
chục đòan lưu động, chu du biểu diễn ở khắp bốn phương trời. Các thành phố lớn của Âu châu, Mỹ, Nhật, United Arab Emirates, Trung-Hoa.. đều mong muốn sự cộng tác của Cirque du Soleil. Nếu
ai có dịp thưởng thức những màn trình diễn độc đáo của đoàn xiếc này chắc chắn đã phải trầm trồ ngưỡng mộ, qua óc sáng tạo nghệ thuật khó bì hay các kỹ thuật điêu luyện, hút hồn đến mức xuất thần, ngòai sự tưởng tượng của khán giả. HA đã được xem nhiều màn trình diễn của Céline Dion và Cirque du Soleil, đa số ở nước ngoài vì rất hiếm khi dân Québec được gặp gỡ những nghệ sĩ đã thành danh thế
giới này. Mùa hè năm trước vòng vo trên xứ "Trung tâm của văn hoa và các nền văn hóa" cả nhóm bạn Québecois đã phải bật cười khi xem tờ báo quảng cáo bằng tiếng Anh "Xin
mời quý vị đến xem màn xiệc của thành phố quan trọng nhất Trung Hoa với
những tài năng sáng chói.. Những màn trình diễn xuất sắc, khó sánh.. Đòan xiệc Shanghai chúng tôi thật tuyệt vời, thật là Cirque du Soleil".
* Tòa Thị Chính. Canada mừng lễ Tạ Ơn tháng 10, lúc người dân thu hoạch mùa màng rau đậu, hoa trái.. Và cảm tạ ơn trên
Canada
đã cống hiến cho thế giới rất nhiều danh tài rạng rỡ với các giải thưởng cao quý như Nobel, hoặc trong nhiều lãnh vực khoa học, văn học, nghệ thuật với Dr Norman Bethune, Sir Wilfrid Laurier, Bombardier, David
Suzuki, Leonard Cohen, Glenn Gould, James Cameron, Jim Carrey, Anne Murray.. Hay mỗi lần allô allô thì người Canada không quên Alexander Graham Bell nhà phát minh ra điện thọai (*ông có đến 3 quốc tịch Anh, Canada, Mỹ, nhưng do qua đời tại Canada nên xứ sở này.. hân hạnh lắm!) - Và nhiều nghệ sĩ đã thành danh khắp nơi, kể cả quả núi lửa Pamela Anderson cứ bừng bừng nóng cháy ở Hollywood nữa!
*Porte Saint-Louis và Citadelle de Québec được đặt viên đá đầu tiên năm 1690 từ công tước thống đốc Pháp De Frontenac. Cuộc "Hội Nghị Québec" năm 1943 bàn về kế hoạch cho Thế chiến II giữa Winston Churchill và Franklin D. Roosevelt diễn ra tại đây
Thủ
đô tỉnh bang Québec quanh năm 4 mùa đón khách. Mùa xuân ngắm cảnh sắc tưng bừng trỗi dậy sau đông dài giá lạnh. Trên những điểm hẹn, loài ngỗng trời đã rủ nhau bay tìm miền nam khi trời vừa thoáng sắc thu vàng, nay ồn ào càm cạp kéo về chốn cũ, từng đoàn hàng ngàn, hàng vạn con hạ đôi cánh mỏi trên những cánh đồng ven hồ, rạch nước để tìm mồi trước khi bay tiếp. Một hiện tượng rất đặc biệt. Mùa hè Québec thật
tấp nập đông vui. Thu đến với bạt ngàn cánh rừng khoe sắc lá, mầu lá phong đỏ au rất đặc biệt miền đông Canada. Mùa đông về cho Québec sửa soạn lắm lễ hội, nhất là Quebec Winter Carnival với
rất nhiều thú vui như xây lâu đài đá tuyết, trượt băng trên sông Saint-Laurent, diễn hành xe hoa theo chủ đề tuyết.trắng, thu hút thật đông đảo khách xa.
*Cô Phượng, cô Phương Thu, cô Khoa Nghi và BTX-69 trong lần quý cô đến thăm phố cổ Québec
Trên một
công viên của thủ đô tỉnh bang Québec, ghé thăm tượng vĩ nhân của từng quốc gia, do các cộng đồng được mời tham dự để ghi công tưởng niệm. Mỗi xứ sở đề cử một nhân tài vinh hiển, có công nhiều nhất với nước nhà về lãnh vực chính trị hay văn học. Thấy tượng của Dante Alighieri, Roosevelt, Churchill, Gandhi, Komitas, Pouchkine.. Nhóm bạn bè hôm ấy đố
nhau xem ai đoán trúng tên tiền nhân xứ mình. HA do rất thích các màn đố vui để học bèn: Vua Trần Hưng Đạo, vua Quang Trung, Nguyễn Du hay Pétrus
Ký? -Không đâu, hậu sinh này dở quá, chính là Nguyễn Trãi 1380-1442. Dưới tượng ngài có tạc dòng "L'UNESCO reconnaît en cet homme d'État et de Lettres la personnalité la plus représentative de la culture vietnamienne".
*Tiền bối Nguyễn Trãi *Những khu thương mại nhỏ xinh trong phố cổ của thủ đô tỉnh bang Québec
Bến cảng Québec quan
trọng hàng đầu xứ sở, hàng năm vào mùa xuân và thu những chiếc du thuyền thanh lịch cho đến hơn 1.5 triệu du khách đỗ bến thăm The Old Capital với nhiều khu phố cổ gợi nhớ xóm nhỏ Paris, và những danh lam thắng cảnh chung quanh.
*
Bè bạn hay trách vui là HA khó tìm, bảo Canada và Mỹ có bao điều thích thú để khám phá, nhưng bụt chùa nhà không thiêng hay sao mà cứ biền biệt
đâu đâu.. Rồi nào đám cưới, đám giỗ, họp mặt.. gì gì tìm mãi cũng chả ra ! -Chắc tại có số cầm tinh con cò nên cứ mải bay xa, khi trời còn sáng, kẻo nhỡ mai kia có mơ biển rộng sông dài
thì chỉ còn biết.. mộng và tiếc mà thôi.
Mùa thu năm nay bạn bè rủ gia đình HA vòng vo thăm một số tỉnh làng của Québec, ngắm sắc thu tưng bừng rực rỡ trời xanh..
*Trois-Rivières nằm giữa hai thành phố Montréal
và Québec, nơi tụ họp của 3 nhánh sông. Được thành
lập năm 1634, là môt trong những thành phố xưa nhất tỉnh bang. Khu trung tâm tân tiến, thành phố được tổ chức khéo léo với bến cảng thanh lịch, tiếp đón nhiều chuyến du thuyền 2 mùa xuân thu đến ngoạn cảnh dọc theo sông Saint-Laurent. Université du Québec à Trois-Rivières rất quan trọng với
nhiều phân khoa thu hút sinh viên từ lắm quốc gia. Thấy một số đông sinh viên Việt Nam đang theo học, nhất là khoa Kinh doanh, MBA.
*Basilique Sainte-Anne-de-Beaupré là một trong 5 thánh đường nổi danh
linh thiêng nhất Canada so số lượng tín hữu đến dâng lời cầu nguyện. Vào năm 1658, một số người Pháp nghèo khó vùng Breton thuộc giới sans chemise, sans culotte /không áo, không quần cụt,
theo lời khuyến dụ lẫn ban phát quyền lợi của vương quyền muốn gởi dân sang phần đất mới vốn lạnh lẽo, trơ trọi trên Tân Thế Giới, đã theo thuyền vượt trùng dương đi tìm chút hy vọng.. Trên Đại Tây dương gặp cơn
giông bão nguy nàn, họ bèn cùng nhau dâng
lời cầu nguyện đến Thánh Anne, là thân mẫu Đức bà Maria.. Và được tai qua nạn khỏi. Sau đó những người Québecois đầu tiên đã chung sức lập nên
ngôi thánh đường vinh danh Thánh Anne. Khởi đầu là một nhà nguyện nhỏ bằng gỗ.. Rồi theo năm tháng và niềm tin dân gian đã trở thành bề thế tráng lệ như hiện nay, với chiều dài 105 mét và khu cửa chính rộng 48 mét.
Vùng Charlevoix và nhiều thôn làng nhỏ xinh chung
quanh rất
được khách viếng yêu thích qua đủ 4 mùa bởi những ai yêu chuộng thiên nhiên trong lành, với nào những nhánh sông dài, thác đổ, mặt hồ nước trong xanh. Mùa đông
các stations trên núi luôn sẵn sàng cho thú trượt tuyết từ đỉnh cao với
cảm giác vô cùng thú vị giữa thiên nhiên và cảnh sắc tinh khôi mầu bông
tuyết phủ. Cả thú trượt ván trên ngọn đồi con, hay đi bộ với đôi khung lưới -raquettes- giữa cánh đồng trắng xóa, bên khu rừng thông cành xanh trĩu tuyết. Đặc biệt đẹp là các fjords của khúc sông Saint-Laurent và những núi non bao bọc.. Du khách hay ghé thăm các nhà bảo tàng
nhỏ nhưng chứa nhiều di sản lịch sử tỉnh bang, các cối xay gió từ thế kỷ 17,
cả những ngôi nhà xưa được bảo tồn cho thế hệ sau được biết công sức và
cuộc sống của thế hệ đầu tiên tiền nhân. Đa số là những nông dân nghèo lam lũ, đã xung phong vượt đại dương đến một vùng đất giá lạnh còn lắm hoang vu, mong mỏi có cuộc sống khá hơn là dưới một vương quyền Pháp sa hoa, luôn giáng nhiều sưu cao lẫn thuế thân nặng nề trên đám dân quê nghèo khó, không sở hữu nổi một tấc đất..



*Charlevoix ngày xưa có nhiều bộ lạc dân Innu Huron Micmac Algonquin.. sống bằng cách săn cá voi, bẫy thú, trồng trọt
Lịch sử lâu rồi đã sang trang khác.. Nhưng nhân đây xin nêu ra một khía cạnh đáng buồn của sắc dân autochtone /aborigène, sau
khi những phần đất tiên tổ của họ trên xứ Úc, Tân Tây Lan, Bắc & Nam Mỹ.. bị đoàn
quân viễn chinh trời Âu sang tranh dành và chiếm cứ. Do Huyền Anh có thu thập lắm tài liệu kinh hoàng, cả đặt bước lên những xứ sở trên nhiều lần để "tận mục sở thị" /những điều trông thấy mà đau sót lòng cho phần số hay thứ định mệnh khắc khe nào (?!) mà họ phải gánh chịu.. Một
người bạn học khoa xã hội cũng bổ túc cho nhiều hồ sơ sống thực về thân
phận người bản địa xưa cùng cách đối xử tàn nhẫn lẫn kiểu truy diệt không nương tay, mà nhữngconquistadors cho
là giống dân "man di mọi rợ" cần được tân tiến hóa, từ ngôn ngữ đến cách sống, tập tục, tín ngưỡng.. *Huyền Anh trong tinh thần bài viết, kể về nhóm các sắc dân được đặt tên The First Nations trên tỉnh bang Québec. Từ một kế hoạch lầm lẫn.
Người
da trắng chiếm đất, những cuộc xung đột giữa dao búa, cung tên của các sắc dân bản địa cùng canon, súng đạn bắn xả xối tơi bời của binh đội
Pháp đã tiêu diệt rất đông số dân cội nguồn trên Tân Thế giới.. Thân phận bị chèn đạp của sắc dân đầu tiên này càng sa sút theo năm tháng của
những thế kỷ sau. Vào thời máy móc tân tiến, chính quyền Québec sở hữu
hóa những vùng đất thênh thang của các nhóm dân bản tộc còn sót lại, để thiết đặt những đập thủy điện, khai thác quặng mỏ, thu hoạch gỗ rừng và nhiều công trình khác.. Với chương trình trợ giúp được xem là tốt đẹp nhân nghĩa, dân thiểu số bản tộc được đưa về những tỉnh
làng gần nơi phố thị. Được cung cấp nhà, TV, máy giặt, tủ lạnh, phúc lộc xã hội, chữ nghĩa học đường, tiền chi tiêu hàng tháng và mọi giúp đỡ
tận tình.. Nhưng tất cả đã là một thất bại. Do theo bản năng, người dân
mộc mạc của vùng hoang dã xa không thích hạp và không cần thành thị và những tiện dụng vật chất thừa thãi như vậy. Họ sống như hổ trong chuồng mãi nhớ rừng xanh. Họ cần thiên nhiên bát ngát, trời rộng thênh thang. Họ cần biết lạnh biết đói để ra tay săn bắt, cần xử dụng đầu óc để suy tính cho hôm nay dư thừa nhưng phải dành dụm cho ngày mai mênh mang băng
giá. Họ cần đối phải đối phó với bão tuyết và khí hậu khắc nghiệt để chứng tỏ khả năng sống còn, cần bận bịu ra tay xây dựng igloo hay
nhổ lều du mục qua vùng đất khác theo mùa màng.. Vào cuộc sống mới này, người lớn cũng như trẻ nhỏ của The First Nations xưa
rất bơ vơ, bất mãn. Theo thiên hướng họ không cần văn hóa của người da trắng. Họ chỉ muốn là chính họ, sống với nguồn cội và tập tục riêng, ở một nơi chốn riêng, như một dân tộc độc lập và đặc biệt.. Vả lại, năng khiếu bẩm sinh khác biệt nào khiến ngay giới trẻ dòng giống dân cội nguồn rất khó khăn thu thập kiến thức học đường...
Ngày
nay có khoảng 100.000 dân thuôc 11 bộ tộc dòng giống autochtone /aborigène sinh
sống trên tỉnh bang Québec, mà 10 thuộc nhóm được gọi chung là da đỏ
/indian như Mohawks, Hurons, Micmacs, Abénaquis.. và 1 sắc dân Inuit vùng băng
giá. Phần lớn sống tản mát và 30% dân sống trong các réserves -nơi thường
xuyên xẩy ra nhiều tệ nạn, người lớn nhỏ trẻ nhỏ đa số sống rất lây lất
ngày qua ngày, nghiện ngập, không phương hướng cuộc đời
Nhiều thế kỷ trước, khi những nhà thám hiểm da
trắng đặt chân lên chiếm hữu phần đất Tân Thế giới này đã biến đổi tất cả các dòng
giống dân bộ lạc bản tộc, đang từ thênh thang tự do đến hoặc bị đồng hóa, hoặc phải sống
lạc lõng trên phần đất tiên tổ. Ngày nay họ đang bị lãng quên, tiến dần đến tàn
lụi.