Colombia - República de Colombia
Mang tên danh nhân Cristóbal Colón /Cristoforo Colombo, El Explorador của El Nuevo Mundo -mà qua vài thế kỷ sau đã trở thành một lục địa mỹ miều, thênh thang trù phú với biết bao xứ sở tươi đẹp cùng lắm đảo quốc thiên đường. Theo khẩu hiệu Libertad y Orden /Tự do và Trật tự, cùng danh ngôn Se baña en sangre de héroes la tierra de Colón /The land of Colombus is bathed in blood of heroes, nước Cộng hòa Colombia có diện tích 1.141.748 km2, hơn 49 triệu dân, nằm trên miền bắc Nam Mỹ cạnh các nước bạn Brazil, Venezuela, Ecuador, Peru và Panama thuộc Trung Mỹ, hướng ra Thái Bình Dương lẫn cả Đại Tây Dương với Caribbean Sea - mà theo Colombo, là vùng biển đẹp nhất trên đời.
Quốc ngữ dùng tiếng Ban Nha, tiếng Anh được học hỏi nhiều từ nhu cầu trao đổi kiến thức, thông thương. Colombia còn có đến 70 phương ngữ từ dòng giống đa bộ tộc, nhưng chỉ còn khoảng 850.000 người biết xử dụng các thổ ngữ từ tiền nhân. Colombia thuộc những xứ sở đa chủng tộc và có số tiếng nói đa dạng nhất thế giới, cùng một di sản văn hóa đáng hãnh diện. Dân da trắng từ người Tây Ban Nha và Mestizo (*da mầu không thuộc dân bản tộc xưa) chiếm đến 86%, dân da đen từ nô lệ Phi Châu lai giống với dân bản địa khoảng 10% và sắc dân Amerindian 3.4%. Nhìn chung người Colombia có làn da nâu đậm đà.
*Torre del Reloj /Clock Tower *San Felipe de Barajas Castle Fortress *Tháp chuông trên phố cổ
Cartagena,
Mang tên tặng The Magic City, The Fantastic, The Rock Corral, The Heroic, The Cosmopolitan City.. Với 572 km2 và 1.5 triệu dân, Cartagena là thành phố biển yêu kiều, thấm đậm sắc mầu và dấu ấn văn hóa và mỹ thuật của nhiều thế kỷ thuộc địa xưa. Với khí hậu trung bình 30º C, Cartagena đứng hàng đầu trong lựa chọn của những chuyến du thuyền lịch lãm trên vùng Trung Mỹ hay Caribbean Sea thơ mộng, cho khách có dịp thăm một bến bờ xinh tươi sóng vỗ của Colombia. Được thả bước ngắm Cartagena, từ khu phố thương mại trù phú tân tiến, đến Phố Cổ lịch sử với vẻ nền nã quyến rũ thấm đậm sắc mầu nét duyên quen thuộc của những tỉnh thành thơ mộng nhất Tây Ban Nha, vốn rất được yêu chuộng trên trời Âu và khắp cùng thế giới.
*Là một trong những thành trì pháo đài to lớn và quan trọng nhất Châu Mỹ, San Filipe de Barajas Castle Fortress nằm trên một ngọn đồi cao 40 thước. Thành trì được nhanh chóng xây cất dùng làm hải cảng vững vàng cho các thuyền tầu giữa Tây Ban Nha và El Nuevo Mondo.
Trung tâm lịch sử Phố Cổ The Walled City, có bức tường đá Las Murallas dài 12 cây số bao bọc khu phố xưa từ bao thế kỷ qua với nhiều quảng trường, dinh thự, vô số giáo đường mỹ miều và dòng tu, lắm viện bảo tàng, nhà văn hóa.. giữa các con đường thương mại rộn rã tiếng người người. Cổ thành San Filipe de Barajas hướng ra Bocagrande Harbour và biển rộng, cùng bức tường Las Murallas chở che khu phố xưa là di sản lịch sử quý báu nhất của Cartagena, nổi bật giữa nét pha trộn độc đáo của các thiết kế thời cộng hòa và kiểu kiến trúc có niên đại theo nhiều thế kỷ thuộc địa. Phố Cổ The Walled City đã âm thầm chứng kiến bao cảnh đổi thay của các trang sử nước nhà, từ tang thương đến kiêu hùng vùng dậy.
Lãnh thổ Colombia cũng bao gồm một phần của khu rừng hun hút xanh thẳm Amazon và các đồng cỏ nhiệt đới bạt ngàn. Đất rộng mầu mỡ, Colombia có địa lý xuất sắc, cảnh quang đa dạng, núi đồi, thung lũng cùng bờ biển dài trên 2 bờ đại dương. Về mặt sinh thái, Colombia là một trong 17 quốc gia có megadiversity đáng ghi nhận nhất trên thế giới, với vô vàn dạng động và thực vật, hệ sinh thái phong phú. Colombia giầu mạnh hàng thứ 3 trên Nam Mỹ, chỉ sau Brazil và Argentina. Kinh tế tiến triển khả quan qua lượng sản xuất café, hoa tươi, than đốt, dầu mỏ, ngọc lục bảo emerald chiếm 95% tổng sản lượng thế giới. Từ nét đa dạng với sự ổn định và triển vọng tăng trưởng thuận lợi đều đặn những năm sau này, Colombia được giới chuyên môn đánh giá là chỉ qua vài thập niên nữa, sẽ đứng chung danh hạng với các cường quốc xuất sắc nhất trên thế giới.
Quốc ngữ dùng tiếng Ban Nha, tiếng Anh được học hỏi nhiều từ nhu cầu trao đổi kiến thức, thông thương. Colombia còn có đến 70 phương ngữ từ dòng giống đa bộ tộc, nhưng chỉ còn khoảng 850.000 người biết xử dụng các thổ ngữ từ tiền nhân. Colombia thuộc những xứ sở đa chủng tộc và có số tiếng nói đa dạng nhất thế giới, cùng một di sản văn hóa đáng hãnh diện. Dân da trắng từ người Tây Ban Nha và Mestizo (*da mầu không thuộc dân bản tộc xưa) chiếm đến 86%, dân da đen từ nô lệ Phi Châu lai giống với dân bản địa khoảng 10% và sắc dân Amerindian 3.4%. Nhìn chung người Colombia có làn da nâu đậm đà.
Ngành khảo cổ cho biết trên nhiều miền đất lục địa Nam Mỹ đã có dấu vết loài người từ 12.00 đến 20.000 năm trước Công nguyên. Các sắc dân Muisca, Quimbaya, Tairona sinh sống đông đảo trên phần đất Colombia ngày nay từ hơn 4000 ngàn năm trước, tạo dựng nên một nền văn minh cao độ với lắm đền đài bề thế tôn sùng Thần Mặt trời, có kiến thức về thiên văn để lại trên những hình khắc tạc lịch trình chuyển động của các thiên hà, biết khai thác kim loại như bạc, đồng và chế tác vàng ròng rất tinh tế. Nhà thám hiểm Tây Ban Nha Alonso de Ojeda đặt bước lên miền nam El Nuevo Mundo năm 1499, để qua bao dồi dào phẩm vật quý bằng vàng ngọc mà dân da sậm bản địa đem biếu tặng, khiến đoàn quân Tây Ban Nha được gởi đi thám thính đã.. Eurêka! Cho là gặp đúng một trong những núi vàng huyền thoại của dòng giống dân "man di mọi rợ" sống trong rừng thẳm với ê hề quặng mỏ kim loại quý báu. Giá trị của vàng vốn vô song, giúp phát triển sức mạnh quân sự và xã hội của vương quyền, để hoàng gia tây Ban Nha cho điều động từng đoàn quân conquistadores, theo thuyền tầu cùng gươm đao súng đạn xuyên đại dương cho công cuộc áp đặt thuộc địa, từ đầu thế kỷ 16. Họ đã ra tay thảm sát không ngại ngần các giống dân bộ lạc, áp dụng chế độ cưỡng bách lao công vô nhân tính cùng nạn bách đạo nghiệt ngã.. Khiến dân bản địa dần tàn bại, cả vơi cạn theo những cuộc cố gồng lên chống trả, hoặc phải trốn chạy vào chốn rừng sâu hun hút, sống lại thời kỳ sơ khai ăn lông ở lỗ.
* El Dorado! Toàn vàng! Sử sách cho biết là những thuyền tầu của hoàng gia Tây Ban Nha đã hàng hàng lớp lớp mang về từ El Nuevo Mundo cho vương quốc mẹ ê hề ngọc quý emerald, vàng ròng nhiều vô số kể, chất ngập dưới hầm và tràn lan lên cả tầng trên. *Photos từ Museo de Oro Zenú, Cartagena.
Đoàn quân viễn chinh conquistadores dần tạo lên xóm làng, rồi đến thành phố khang trang có giáo đường và thành lũy hào rộng tường cao. Nhất là mộ thêm đông đảo di dân cho cuộc đổi đời, từ một Âu Châu với vương quyền, hàng quý tộc và giới giáo sĩ phẩm cao chức trọng bao đời thống trị, gây quá nhiều bất công xã hội, nhất là cho thành phần dân quê hay nông nô /serfs không bao giờ sở hữu nổi một tấc đất trong tay. Theo thời gian, các dân quân thuộc địa ngày càng lớn mạnh, lập nên một New Kingdom of Granada với thủ đô Bogota trên vùng bắc Nam Mỹ, gồm Ecuador, Venezuela, Colombia, Panama và một phần đất của bát ngát Brazil.
*Torre del Reloj /Clock Tower *San Felipe de Barajas Castle Fortress *Tháp chuông trên phố cổ
Ngày 10/7/1810 dân chúng Bogota từ ngấm ngầm ý chí đấu tranh, lãnh đạo bởi Simón Bolivar người xứ Venezuela, đã lập nên Hội đồng Đại diện đầu tiên, thách thức chính quyền Tây Ban Nha -đang phải đối phó với nhiều khó khăn kinh tế và quân sự, với hai hoàng gia Pháp và Anh Quốc luôn lợi dụng yếu điểm để gây hấn nhằm tranh đoạt các thuộc địa dầy công xây dựng của Tây Ban Nha.. Thời cơ này đã giúp Colombia thắng thế với quyền độc lập được tuyên khởi năm 1813, và nền Cộng hòa được thành lập ngày 17/1/1819, dưới tên Gran Colombia -do Tổng thống Simón Bolivar El Libertador chọn đặt "Quốc gia này sẽ được gọi là Colombia, để tôn vinh công lý và lòng biết ơn đối với người đã tạo dựng nên miền bán cầu của chúng ta". Gran Colombia là tên trong chỉ 10 năm, do xứ Colombia từng mang tên Republic of New Granada, độc lập từ một phần của Nam Mỹ với Tây Ban Nha, gồm Colombia chung với Panama, Ecuador, Venezuela. República de Colombia chính thức được tuyên bố năm 1886.
Trong công cuộc tổ chức một quốc gia độc lập, Colombia cũng vấp phải lắm khó khăn trước khi đạt đến tình trạng xã hội khá ổn định và kinh tế vững vàng ngày nay. Như phải gánh chịu bao tranh chấp tang thương máu lửa giữa các đảng phái chính trị, nhất là qua Cuộc chiến Ngàn ngày 1899-1902, hay cuộc nội chiến La Violencia từ 1948-1957 đưa đến cái chết của khoảng 300.000 người, sau khi lãnh tụ phái bảo thủ Jorge Aliecer Gaitan bị ám sát. Thêm thập niên 1960 với cuộc nổi loạn của nhóm vũ trang du kích FARC, M-19, ELN thân Marxism-Leninism cũng gây nhiều tổn thất trên lắm bình diện.. Tiếp đến là tệ nạn ma túy với các ông trùm narcotrafic từ những năm 1980, liên quan đến nhiều nhân vật chủ chốt trong chính quyền, gây ra cuộc khủng hoảng xã hội và cả xung đột ngoại giao với Hoa Kỳ. Colombia dạo ấy mang tai tiếng là đất nước sản xuất và cung cấp cocaine hàng đầu ra toàn thế giới -dù luôn có nhiều cuộc biểu tình tố cáo tội phạm của các nhân vật chức quyền cao trọng của các giới cầm quyền, và là xứ sở có mức tử vong rất cao vì bạo lực, khiến một thời thủ đô Bogota và nhiều tỉnh thành khác của Colombia là điểm rất nên tránh của du khách. Khoảng gần 1 thập niên nay, nỗ lực của chính phủ đã cho hiệu quả, như việc gắt gao cấm trồng cây ma túy và các bản án tù tội khắt khao, để số tội phạm từ đó cũng giảm bớt. Tuy vậy ma túy vẫn và luôn là một đại họa phổ biến rộng rãi trên khắp thế giới, do nguồn lợi nhuận quá lớn từ việc cung-cầu. Xã hội Colombia có sự bất bình đẳng cao, tuy là một quốc gia có thể chế vững vàng hàng đầu trên Nam Mỹ.
* Nhà tổng lãnh đạo vĩ đại của phong trào tổng vùng dậy, người hùng của Nam Mỹ độc lập, General Simón Bolivar 1783-1830, được vinh danh như một George Washington của Latin America. Vị Tổng thống đầu tiên của Gran Colombia, và của cả Bolivia, Peru, Venezuela theo từng giai đoạn, cũng như đã giải phóng Ecuador và Panama. "El Libertador" Simón Bolivar sinh trưởng tại Venezuela, qua đời ở Santa Marta, Colombia. Mộ quách của Simón Boliva nay được trang trọng đặt trong National Pantheon, Caracas, Venezuela.
Trong công cuộc tổ chức một quốc gia độc lập, Colombia cũng vấp phải lắm khó khăn trước khi đạt đến tình trạng xã hội khá ổn định và kinh tế vững vàng ngày nay. Như phải gánh chịu bao tranh chấp tang thương máu lửa giữa các đảng phái chính trị, nhất là qua Cuộc chiến Ngàn ngày 1899-1902, hay cuộc nội chiến La Violencia từ 1948-1957 đưa đến cái chết của khoảng 300.000 người, sau khi lãnh tụ phái bảo thủ Jorge Aliecer Gaitan bị ám sát. Thêm thập niên 1960 với cuộc nổi loạn của nhóm vũ trang du kích FARC, M-19, ELN thân Marxism-Leninism cũng gây nhiều tổn thất trên lắm bình diện.. Tiếp đến là tệ nạn ma túy với các ông trùm narcotrafic từ những năm 1980, liên quan đến nhiều nhân vật chủ chốt trong chính quyền, gây ra cuộc khủng hoảng xã hội và cả xung đột ngoại giao với Hoa Kỳ. Colombia dạo ấy mang tai tiếng là đất nước sản xuất và cung cấp cocaine hàng đầu ra toàn thế giới -dù luôn có nhiều cuộc biểu tình tố cáo tội phạm của các nhân vật chức quyền cao trọng của các giới cầm quyền, và là xứ sở có mức tử vong rất cao vì bạo lực, khiến một thời thủ đô Bogota và nhiều tỉnh thành khác của Colombia là điểm rất nên tránh của du khách. Khoảng gần 1 thập niên nay, nỗ lực của chính phủ đã cho hiệu quả, như việc gắt gao cấm trồng cây ma túy và các bản án tù tội khắt khao, để số tội phạm từ đó cũng giảm bớt. Tuy vậy ma túy vẫn và luôn là một đại họa phổ biến rộng rãi trên khắp thế giới, do nguồn lợi nhuận quá lớn từ việc cung-cầu. Xã hội Colombia có sự bất bình đẳng cao, tuy là một quốc gia có thể chế vững vàng hàng đầu trên Nam Mỹ.
Cartagena,
Mang tên tặng The Magic City, The Fantastic, The Rock Corral, The Heroic, The Cosmopolitan City.. Với 572 km2 và 1.5 triệu dân, Cartagena là thành phố biển yêu kiều, thấm đậm sắc mầu và dấu ấn văn hóa và mỹ thuật của nhiều thế kỷ thuộc địa xưa. Với khí hậu trung bình 30º C, Cartagena đứng hàng đầu trong lựa chọn của những chuyến du thuyền lịch lãm trên vùng Trung Mỹ hay Caribbean Sea thơ mộng, cho khách có dịp thăm một bến bờ xinh tươi sóng vỗ của Colombia. Được thả bước ngắm Cartagena, từ khu phố thương mại trù phú tân tiến, đến Phố Cổ lịch sử với vẻ nền nã quyến rũ thấm đậm sắc mầu nét duyên quen thuộc của những tỉnh thành thơ mộng nhất Tây Ban Nha, vốn rất được yêu chuộng trên trời Âu và khắp cùng thế giới.
*Là một trong những thành trì pháo đài to lớn và quan trọng nhất Châu Mỹ, San Filipe de Barajas Castle Fortress nằm trên một ngọn đồi cao 40 thước. Thành trì được nhanh chóng xây cất dùng làm hải cảng vững vàng cho các thuyền tầu giữa Tây Ban Nha và El Nuevo Mondo.
Conquistador Rodrigo de Bastidas đặt bước lên một làng chài có vị trí thuận đẹp với nhiều bãi cát trắng thoải dài, lắm đảo nhỏ xinh tươi ven vùng biển Caribbean từ đầu thế kỷ 16, và hết lời khen ngợi.. Để hoàng gia Tây Ban Nha cho Don Pedro de Heredia quyền lập thành lũy năm 1533, đặt tên theo một thành phố trên vương quốc mẹ. Trong gần 3 thế kỷ Cartagena là pháo đài thành lũy bảo vệ quyền lợi chính trị, kinh tế, quân sự nhằm bành trướng đế chế Tây Ban Nha trên Latin America. Cartagena từng là là một hải quan quan trọng cho việc bán buôn nô lệ, cũng như để chuyên chở hằng hà sa số bạc, vàng và ngọc quý hiếm emerald từ El Nuevo Mundo về vương quốc Tây Ban Nha, cả cho việc bảo vệ cư dân trước xâm lấn của các hoàng gia Anh và Pháp. Hay để chống trả nhiều nhóm cướp rẫy đầy trên biển rộng trước những của cải vàng ngọc quý báu, tước đoạt được của dòng giống dân da sậm bản địa thuộc hai đế chế Aztec và Inca..
Theo thời gian của các thế kỷ chuyển mình thay đổi, Cartagena đã óng ả trở thành một thành phố biển an bình, thu hút nhiểu trăm chuyến du thuyền cũng như nhiều triệu khách viếng hàng năm, thả bước trên những con đường nhỏ xinh tươi để hết lời xuýt xoa khen nét duyên và hương sắc. Thành phố cảng Cartagena và Castillo de San Felipe de Barajas được Tổ chức UNESCO tôn danh là Di sản của Thế giới.
Theo thời gian của các thế kỷ chuyển mình thay đổi, Cartagena đã óng ả trở thành một thành phố biển an bình, thu hút nhiểu trăm chuyến du thuyền cũng như nhiều triệu khách viếng hàng năm, thả bước trên những con đường nhỏ xinh tươi để hết lời xuýt xoa khen nét duyên và hương sắc. Thành phố cảng Cartagena và Castillo de San Felipe de Barajas được Tổ chức UNESCO tôn danh là Di sản của Thế giới.
Trung tâm lịch sử Phố Cổ The Walled City, có bức tường đá Las Murallas dài 12 cây số bao bọc khu phố xưa từ bao thế kỷ qua với nhiều quảng trường, dinh thự, vô số giáo đường mỹ miều và dòng tu, lắm viện bảo tàng, nhà văn hóa.. giữa các con đường thương mại rộn rã tiếng người người. Cổ thành San Filipe de Barajas hướng ra Bocagrande Harbour và biển rộng, cùng bức tường Las Murallas chở che khu phố xưa là di sản lịch sử quý báu nhất của Cartagena, nổi bật giữa nét pha trộn độc đáo của các thiết kế thời cộng hòa và kiểu kiến trúc có niên đại theo nhiều thế kỷ thuộc địa. Phố Cổ The Walled City đã âm thầm chứng kiến bao cảnh đổi thay của các trang sử nước nhà, từ tang thương đến kiêu hùng vùng dậy.
Cartagena còn rất nhiều điểm thăm viếng rất thích thú như lắm khu thương mại và ngoạn cảnh, Plaza de Inquisisión, Plaza de Bolívar, San Pedro Claver Square.. tươi mầu hoa lá. Dòng tu San Francisco, San Pedro Church, Museum of Gold, Inquisition Museum, Popa Monastery, Historical Museum.. Và biết bao cửa hàng lớn thanh lịch hay boutiques nhỏ xinh, giới thiệu từ nữ trang vàng ngọc, thời trang đến các món quà souvenirs đẹp tinh tế. Nhiều thánh đường được xây dựng từ thế kỷ 16, nay vẫn vững vàng với thánh đài bằng đá cẩm thạch quý hiếm, trang trí bởi tranh họa và hình tượng tinh tế. Không gian trang trọng, hàng cột đá to chống đỡ các cổng vòm có mái nóc cao thanh thản, kính chạm vitraux đủ mầu sắc thắm, đàn organ trổ tiếng nhạc trầm lắng đọng.. Đạo giáo luôn mang thêm niềm tin tưởng và là nguồn hy vọng, ủi an của biết bao người. Dù rằng nhiều vị linh mục hay cất lời phàn nàn là vào thời đại.. science fiction rất intergalactica của giới trẻ ưa thích Star Wars này, thật khó để mang Kinh thánh ra bàn luận hay rao truyền đức tin lắm, nên giáo đường lắm nơi trên thế giới, nhất là ở Âu Châu, thấy đa số là những mái đầu tóc bạc.
*Phố Cổ, Gethsemane District :
*Tượng đồng The Fat Lady trên một plaza có nhiều tiệm ăn, bars, boutiques, discotheque, café-terrasse đông vui. Theo niềm tin dân gian, ai.. động tay vào bầu ngực của Fat Lady sẽ được dịp trở lại Cartagena lần nữa -như với việc ước ao rồi quay lưng thẩy tiền xu xuống Fontana di Trevi ở Roma vậy. Riêng BTX HA thì được một bà bạn xúi dại rằng: Đi nhiều lần rồi, khỏi cần xin thêm gì nữa. Bà Fat này quá thừa, hay là tụi mình mỗi đứa xin bà chia cho.. vài ký!
*Heredia Theatre *Charleston Hotel
Ngày nay kinh tế Cartagena nổi trội nhờ ngành công nghiệp hàng hải, công nghiệp hóa dầu hỏa.. Riêng ngành du lịch góp phần nhiều cho đời sống thoải mái của dân tình với các bãi biển xinh tươi, hay đảo nhỏ lả bóng dừa xanh cát trắng với những hotels, resort cao cấp. Tin truyền thông cho biết là gia đình các ông Donald Trump, Bill Clinton.. hay tài tử Javier Bardem và Penelope Cruz thường đến các chốn yên vắng của Cartagena nghỉ khỏe. Cô con gái quý nổi tiếng nhất đất nước Colombia là ca sĩ Shakira -thành công vẻ vang trên đất Mỹ, cô hay về tỉnh nhà Barranquilla không xa Cartagena, chú tâm về việc tài trợ xây cất nhiều trường học cho trẻ nhỏ.
*Huyền Anh, BTX 69
Gửi ý kiến của bạn
