Nước Cộng Hòa Togo - Republic of Togo
Nằm cạnh các quốc gia gần cận như Benin, Burkima Faso, Ghana, nước Cộng Hòa Togo rộng 56,785 km2, có 7.2 triệu dân dùng ngôn ngữ hành chánh và giáo dục là tiếng Pháp vốn quen thuộc từ thời thuộc địa, nhưng đa số vẫn quen nói tiếng pha trộn créole và nhiều thổ ngữ xưa. Togo có địa hình nhỏ và thẳng như chữ i, bờ biển chỉ được 65km hướng ra Atlantic, phần còn lại hẹp dài hơn 500km trong đất liền.
Lịch sử cho biết vào thế kỷ thứ 12 có lắm sắc dân từ nhiều vùng tìm đến ven sông Niger nơi đây sinh sống. Thế kỷ 17 ghi dấu sự kiện người Bồ Đào Nha đổ quân xâm lấn, đặt doanh trại dùng làm hải cảng cho thuyền tầu ghé bến thông thương, trao đổi tin tức và hàng hóa giữa vương quyền và các thuộc địa ngày càng thêm đông đảo. Nạn buôn bán nô lệ cũng được nâng đẩy để càng thêm phát triển mạnh mẽ.. Sau đến lượt người Nederland/Hòa Lan và Đan Mạch cùng mang thương thuyền lẫn chiến thuyền đến tranh dành quyền lợi.. Người Đức đến sau nhưng cũng ra sức dòm ngó vùng biển cho nhiều tiềm năng và lợi nhuận này.. Để quốc Đức thắng thế và áp đặt được quyền bảo hộ, chiếm hải cảng cùng khai thác vào sâu trong lục địa.
Sau Thế chiến I, Togo bị chia thành 2 lãnh thổ bởi 2 cường quốc Anh và Pháp. Anh giữ 1/3 diện tích, Pháp thu trọn phần còn lại.. Để sau nhiều chống đối của lắm cuộc vùng dậy đòi độc lập, Togo chiến thắng khiến vương quyền Anh phải rút quân bỏ thuộc địa sau khi cho sát nhập Togo vào chung với xứ Ghana. Riêng Pháp phải trả độc lập cho Togo năm 1960.. Togo bị hứng chịu nhiều biến động chính trị với lắm ông tổng thống, bao cuộc tranh chấp, đảo chánh.. chỉ chính thức có nền Đệ tam Cộng hòa năm 1980, và thêm vào Thể chế đa đảng phái năm 1991.
Kinh tế Togo dựa vào nông nghiệp đến 65%, gồm các ngành nghề trồng trọt hoa mầu, đậu hột và trao đổi hàng hóa. Cho xuất cảng cacao, bông vải, cả phốt-phát và một số khoáng sản nhưng chỉ vừa tạm, không đủ để giúp dân nên Togo bị xếp vào nhóm "The third world", là một trong những xứ sở rất nghèo kém trên hầu như mọi lĩnh vực. Dân trí còn thấp, xã hội thiếu tổ chức nên bấp bênh. Y tế và giáo dục thiếu quá điều kiện để phát triển dù chính phủ có tỏ ra ít nhiều hứa hẹn cố gắng với sự trợ giúp của Ngân hàng Thế giới và Quỹ tiền tệ Quốc tế..
Thủ đô Lomé, thành phố cảng lớn và quan trọng nhất Togo, là trung tâm thương mại, kinh tế và phát triển mọi dịch vụ. Có khoảng 1.6 triệu người sống trên Lomé với vài khu phố hiện đại có khá nhiều buildings tân tiến, các công trường ghi danh chiến sĩ, kỷ niệm ngày độc lập, vinh danh hoà bình.. vốn là những điểm sáng tô điểm bộ mặt thủ đô. Lomé thật ồn ào náo nhiệt, chật chội với đông đảo dân từ các làng mạc xa tụ hội về tìm một tương lai sáng sủa và bớt khăn khó. Họ sống trong những khu định cư dạng ổ chuột ở ngoại ô, nơi mà đường xá cầu cống điện nước, trường sở.. còn rất hụt hẫng. Chính phủ Togo chưa đủ sức chu toàn cho mức cung-cầu về mặt xã hội, y tế, giáo dục.. nên dân tình còn đủ điều thiếu thốn, ai cũng phải tự lực cánh sinh, soay sở bán buôn. Một số trường đại học và trung tâm huấn nghệ khá khang trang, mà trên bảng được ghi là từ sự trợ giúp của các cường quốc bạn thân tình..
Làn sóng Hồi giáo lan tràn đến nhiều xứ sở Phi châu từ nhiều thế kỷ trước, và dù có qua lắm giai đoạn làm thuộc địa của các cường quốc theo Thiên Chúa giáo nhưng Hồi giáo luôn vững mạnh trên nhiều quốc gia của lục địa. Mỗi ngày nhiều lần, dù ở bất cứ nơi đâu nhưng cứ đúng cữ là các tín đồ Đạo Hồi vẫn thành tâm hướng về Mecca khấn lạy. Một số người khác theo đa thần giáo hay tôn thờ nhiều hiện tượng thiên nhiên, và còn giữ cả hũ tục voodoo.
Làn sóng Hồi giáo lan tràn đến nhiều xứ sở Phi châu từ nhiều thế kỷ trước, và dù có qua lắm giai đoạn làm thuộc địa của các cường quốc theo Thiên Chúa giáo nhưng Hồi giáo luôn vững mạnh trên nhiều quốc gia của lục địa. Mỗi ngày nhiều lần, dù ở bất cứ nơi đâu nhưng cứ đúng cữ là các tín đồ Đạo Hồi vẫn thành tâm hướng về Mecca khấn lạy. Một số người khác theo đa thần giáo hay tôn thờ nhiều hiện tượng thiên nhiên, và còn giữ cả hũ tục voodoo.
Thăm vài khu chợ, vốn là nơi cho biết khả năng chi dụng và mức sống của người dân, thực phẩm tuy nhiều nhưng lắm rau củ đậu hột, cá khô, cá muối.. Quần áo cũ viện trợ đổ đống, hàng hóa thực dụng Made in China tràn ngập. Con rồng Á châu từ từ như vết dầu loang, mang sự hiện diện cùng ảnh hưởng "thấm" khắp hết Phi châu rồi..
Lomé không có trung tâm thương mại phồn thịnh, cũng không nhiều tụ điểm vui chơi. Tìm mãi chỉ thấy một café-internet đóng cửa ngày chủ nhật. Các tiệm ăn cũng không có dịch vụ này.. Thủ đô Lomé đầy sức sống bươn bả của muôn vạn người phải cố gắng để tồn tại sự sống còn lắm khó khăn. Ngày chủ nhật, nhiều gia đình mang con cái ra hóng gió biển, vui thú picnic trên bãi cát vàng chạy dài trên đại lộ to rộng được tả là thanh lịch, đẹp nhất thủ đô -nhưng xem còn lôi thôi lếch thếch lắm..
Lomé không có trung tâm thương mại phồn thịnh, cũng không nhiều tụ điểm vui chơi. Tìm mãi chỉ thấy một café-internet đóng cửa ngày chủ nhật. Các tiệm ăn cũng không có dịch vụ này.. Thủ đô Lomé đầy sức sống bươn bả của muôn vạn người phải cố gắng để tồn tại sự sống còn lắm khó khăn. Ngày chủ nhật, nhiều gia đình mang con cái ra hóng gió biển, vui thú picnic trên bãi cát vàng chạy dài trên đại lộ to rộng được tả là thanh lịch, đẹp nhất thủ đô -nhưng xem còn lôi thôi lếch thếch lắm..
Thuê xe ra thăm vùng ngoại ô làng xóm xa, thấy sức sống của dân tình Togo thật mạnh mẽ. Đâu đâu cũng đông nghịt người người xe cộ chen chân nhau. Xe môtô hai bánh vèo lượn, kèn còi kêu inh ỏi đầy đường, họ cũng đôn đáo bán buôn kiếm sống như dân trên khắp nước Việt mình. Ghé làng Sanguera yên ả, người dân xem hiền hoà và mộc mạc, có lũ trẻ nhỏ nhẩy tưng tưng đùa vui khi được chút bánh kẹo. Xứ nhỏ, dân Togo nghèo nhưng không khổ ải vì chiến cuộc, dù quốc nạn tham nhũng là chuyện đáng ngại nhất trên lục địa Phi châu còn quá nhiều khăn khó này..
*******
Gửi ý kiến của bạn
